Wirtualne archiwum pieśni powstało w efekcie dokonywanych od ponad  10-lat wypraw ku ludziom. Obejmuje nagrania  we wsiach i społecznościach polskich  na Bukownie Rumuńskiej, w Mołdawii i w Naddniestrzu dokonane w czasie rozmaitych zgromadzeń, akcji kolędniczych, domowych spotkań i koncertów realizowanych wspólnie z Witkiem Brodą, Stanisławem Bieleckim, oraz innymi zaproszonymi przez nas gośćmi. 
Ważną część archiwum stanowi  też cykl spotkań ze  śpiewakami pogrzebowymi  z Kaszub i województwa zachodniopomorskiego   „W poszukiwaniu Pieśni Na puste Noce” , które zarejestrowałem w ramach realizowanego przeze mnie w Teatrze Kana projektu „Wokół Tradycji”. 
Mam nadzieję, że zaprezentowany na stronach zbiór pieśni będzie służył zarówno muzykom, badaczom, wszelkim zainteresowanym polską kulturą tradycyjną, jak i samym mieszkającym w odwiedzanych przeze mnie miejscach  społecznościom.
 

Bukowina Rumuńska
Materiał obejmuje nagrania dokonane we wsiach Plesza, Pojana Mikuli, Nowy Sołoniec i Kaczyka .  Tereny te od ponad 200 lat zamieszkują potomkowie górali czadeckich, a także osadników z Beskidu Żywieckiego, Bochni i Wieliczki (Kaczyka). Społeczność ta mimo upływu dwóch stuleci utrzymała  swój  język i zwyczaje, które w hermetycznych warunkach i w wyniku skomplikowanych procesów, jakie zachodziły na wyjątkowym obszarze Bukowiny wykształciły swoje bardzo ciekawe  lokalne odmiany. 
Obszar ten – mimo niewielkiej odległości geograficznej od Polski -   pozostaje ciągle stosunkowo słabo znany.  Mało jest  publicznie dostępnych materiałów dokumentujących tamtejszą kulturę muzyczną. 

Naddniestrze 
(oficjalnie Naddniestrzańska Republika Mołdawska)  to skrawek wydarty w 1990  Mołdawii -  obecnie autonomiczne terytorium z własną flagą i monetą, nieuznawane przez żaden kraj na świecie.
Na terenie samozwańczej republiki, po  wschodniej stronie doliny Dniestru, nieopodal granicy z Ukrainą, znajduje się polska wieś Swoboda Raszków, znana niegdyś pod nazwą Księżówka. Polscy mieszkańcy zasiedlili te tereny jeszcze przed zaborami, jednak ciągle żywa jest pamięć  napływających po  powstaniu styczniowym uciekinierów, którzy mieli licznie osiedlić się we wsi.
Mieszkańcy Swobody na codzień używają mieszanki języka ukraińskiego rosyjskiego i mołdawskiego natomiast nadal modlą się i śpiewają po polsku. W tych specyficznych  i trudnych warunkach  przetrwało również wiele ciekawych zwyczajów i pieśni.

W poszukiwaniu pieśni na Puste Noce
Puste Noce to zanikający obrzęd o rodowodzie przedchrześcijańskim, w trakcie którego cała społeczność schodziła się, by towarzyszyć zmarłemu w noc poprzedzającą pogrzeb. Potrzeba, by gromadzić się nocą wokół ciała, wspólnie spędzać czas zawieszenia, w którym − jak wierzono − „tu już go nie było, a tam jeszcze nie dotarł”, była silniejsza niż  ból, zmęczenie i towarzysząca zazwyczaj obrzędowi niechęć Kościoła. Spotkania na Puste Noce miały swoją strukturę i przewodników – śpiewaków znających repertuar i prawidła.
Nagrany pomiędzy majem a listopadem 2019 roku obszerny materiał  jest  próbą udokumentowania unikalnych spotkań ze śpiewakami pogrzebowymi z Kaszub i Pomorza Zachodniego– łącznikami ze światem, w którym pieśń towarzyszyła człowiekowi od narodzin do śmierci.

Witualne archiwum nie miałoby szansy powstać bez zaufania i otwartości osób, które zgodziły się podzielić repertuarem i historiami przechowywanym w pamięci. Chciałbym im wszystkim za to serdecznie podziękować. Często były to dary spontaniczne, ulotne i przez to jeszcze bardziej cenne. Dziękuję również wszystkim, którzy pomogli w tworzeniu materiałów, w szczególności paniom Krystynie Cehaniuc i Lidii Dziubinski z Kaczycy, paniom Marii Majerik i Jadwidze Aleksandrowicz z Pleszy, księdzu Marcinowi Janusiowi, księdzu Stanisławowi Kucharkowi,  oraz panu Gerwazemu Longherowi.

Dziękuję również serdcznie wszystkim  moim barwnym kompanom wypraw, w szczególności: Witkowi Brodzie, Staszkowi Bieleckiemu, a także Adamowi Strugowi, Kasi Kapeli, Jackowi Timingeriu, Maniuszce Bikont (serdeczności za udostępnienie nagrań i materiałów foto!), Michałowi Maziarzowi, Mirkowi Ładosiowi i Weronice Fibich.

Archiwum powstało dzięki stypendium twórczemu MKiDN otrzymanemu w roku 2020

Rafał Foremski